نقیضه سرایی؛ وقتی شاعران با یکدیگر فیت می‌دهند
نقیضه سرایی؛ وقتی شاعران با یکدیگر فیت می‌دهند
نویسنده: بنیامین نوری
نقیضه چیست؟
نقیضه یعنی تقلید از یک نوشته ادبی معروف یا یک اثر هنری مشهور به شکل طنزآمیز. یک جورهایی می‌توانیم بگوییم نقیضه یعنی با آثار شناخته شده ادبی و هنری شوخی کنیم.
یکی از اشکال نقیضه، شوخی با ابیات معروفی است که شاعران کهن سروده‌اند. در این مطلب می‌خواهیم به سه شاعر بپردازیم که کتاب‌هایی در این زمینه تحویل نوشته‌اند:
۱. ناصر فیض | فیضاً له
به نظر من هر جا که سخن از نقیضه‌سرایی باشد، نام «ناصر فیض» می‌درخشد. ناصر فیض که قبلاً نام خانوادگی‌اش را با فیسبوک ترکیب کرده و کتاب فیض‌بوک را نوشته بود، در حرکتی جسورانه و مانند حرکت قبلی‌اش، فیض را با «ایضاً له» ترکیب کرده و کتاب «فیضاً له» را نوشته است.
اما مراد از «ایضاً له» چیست؟
شاعران معمولاً آخر کتاب‌هایشان بخشی دارند تحت عنوان ایضاً له که تک‌بیت‌هایشان را آنجا می‌گذارند. ناصر فیض هم در این کتاب تک‌بیت‌هایی منتشر کرده که یک مصرعش از حافظ و مصرع دیگر از خودش است، برای همین نام کتابش را گذاشته: «فیضاً له»
بعضی از ابیات این کتاب را می‌خوانیم:
«آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است»
تفسیر حرف اول، تفسیر حرف دوم
«تیری که زدی بر دلم از غمزه خطا رفت»
اما به کس از شرم نگفتم که کجا رفت
«من بیچاره هم از اهل سلامت بودم»
بس که رفتم به چکاپ این همه بیمار شدم
۲. سعید بیابانکی | از ضد حالات تا بیت بازی
سعید بیابانکی ابتدا در بخشی از کتاب ضد حالات که «من + حافظ» نام داشت، نقیضه‌هایش را منتشر کرد.
بعدها دید که خیلی‌ها عاشق نقیضه‌هایش شده‌اند و گویا بهترین بخش کتاب ضد حالات از نظر خوانندگان هم همین بخش است.
برای همین کتاب بیت بازی را با کمک انتشارات کتاب قاف به دوست‌دارانش تقدیم کرد.
مروری بر نقیضه‌های سعید بیابانکی:
«می خور که شیخ و حافظ و مفتی و محتسب»
دارند پشت میکده پاسور می‌زنند
«از نامه سیاه نترسم، که روز حشر»
همراه خویش لاک غلط‌گیر می‌برم
«ساقی و مطرب و می جمله مهیاست، ولی»
این وسط جای تو و سی‌دی اندی خالی است
۳. رضا احسان‌پور | من و حافظ
این رضا احسان‌پور هم که هر جا می‌خواهیم قالبی معرفی کنیم، سروکله‌اش پیدا می‌شود. آقا رضا در کتاب من و حافظ که توسط نشر نون منتشر شده با ابیات حافظ شوخی کرده و به چشم این بنده حقیر، شوخی‌هایش نسبت به شاعران بالا امروزی‌تر است.
ابیاتی را از کتاب «من و حافظ» می‌خوانیم:
«اگر آن ترک شیرازی به دست آرد دل ما را»
یقیناً بی‌خیال دختر همسایه خواهم شد
«شاهد آن نیست که مویی و میانی دارد»
این دو را که همه مردم دنیا دارند
«هرگز نمیرد آنکه دلش زنده شد به عشق»
البته توی شعر، و الا که فاتحه!
یک نکته شب امتحانی درباره نقیضه سرایی:
«روح‌الله احمدی» از دیگر شاعرانی است که در باب «نقیضه‌سرایی» زیاد نوشته و خوب هم نوشته. او پیشنهاد می‌کند اگر روزی هوس کردید با ابیات دیگران شوخی کنید، سعی کنید ابیاتی را برگزینید که معروف‌تر و شناخته شده‌تر باشند. (البته خود او هم قبول دارد گاهی بیت انتخابی شما خیلی معروف نیست ولی طنز شما روی بیت می‌نشیند.)
پایان
برای مطالعه سایر مقالات اینجا کلیک کنید.